مسئولان در ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت بامیان می‌گویند که از آغاز سال جاری، پرونده 12 متخلف که در ساحه ماستر پلان فرهنگی دست به ساخت و سازهای خود سر زده‌اند، ترتیب شده‌است. این خبر در حالی اعلام می‌شود که پیش‌تر، مسئولان یونسکو در این ولایت از ساخت و سازهای بی‌رویه در ساحات فرهنگی شهر بامیان ابراز نگرانی کرده بودند. 

عبدالحمید جلیا مدیر حفظ و مراقبت از میراث‌های فرهنگی ریاست اطلاعات و فرهنگ به شبکه رادیو نسیم گفت که این اقدام در پی نظارت دوام‌دار این ریاست و برای حفاظت از میراث‌های فرهنگی بامیان انجام شده است. 

آقای جلیا گفت: « ما با عده‌‎ی همه روزه برخورد می‌کنیم. زیرا آنان آگاهی ندارند. ابتدا هشدار می‌دهیم. اگر دوباره اقدام به ساخت وساز کردند، به نهادهای عدلی و قضایی معرفی می‌کنیم.»

ساحاتی که در نقشه ماستر پلان فرهنگی است، ساخت و ساز در آن ممنوع است. به بیان مدیر حفاظت از میراث‌های فرهنگی ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان، هر گونه ایجاد تغییر و ساخت‌وساز در ساحات تاریخی_فرهنگی شهر بامیان منع شده است، مگر این‌که اجازه کمیته باستان شناسی را داشته باشد.

آقای جلیا افزود: «اگر فردی خانه اصلی‎‌اش در ساحه باشد، اگر بخواهد به خانه‌اش تغییراتی بیاورد یا ترمیم کند، باید ریاست اطلاعات و فرهنگ در جریان گذاشته شود. بعد از آن، شخص می‌تواند که طبق مواد که در گذشته از آن برای ساخت خانه استفاده شده بود، در خانه‌اش تغییرات بیاورد. اما نمی‌تواند پخته کاری کند. هر نوع ساخت و ساز اضافی اجازه داده نمی‌شود.»

با تلاش‌های مکرر نتوانستیم که پاسخ فرماندهی پولیس بامیان را در مورد اقدامات و پی‌گیری آنها داشته باشیم. اما سازمان علمی- آموزشی ملل متحد یا یونسکو نیز قبل از این در مورد ساخت و سازهای بی رویه و خودسر در ساحات ماستر پلان فرهنگی شهر بامیان ابراز نگرانی کرده بود.

رضا محمدی مسئول دفتر یونسکو در بامیان در نشستی به تاریخ 16 ثور، با اشاره به ماستر پلان فرهنگی بامیان گفت که مردم به ارزش تاریخی و فرهنگی آثار توجه نکرده‌اند.

آقای محمدی گفت که در این پلان، «تک تک تاریخ، وضعیت، منابع آبی، سوخت، دورنما، توسعه شهری و حتی آلودگی هوا در آن درنظر گرفته شده است. بیش از 211 خانه تاریخی در آن ثبت شده که ارزش تاریخی دارد. از انتهای دره فولادی تا شش پل دانه به دانه، خانه‌ها اسکیچ شده، نقشه تهیه شده و مالک خانه ذکر شده.»

رئیس یونسکو در بامیان با اظهار نگرانی گفت که «این خانه‌ها، بدون در نظرداشت سابقه تاریخی و فرهنگی آن خراب شده و به جایش اسکلیت کانکریتی زشت و به دور از هرگونه هویت فرهنگی ساخته‌اند.»

شهر بامیان، جزء محدود شهرهای کشور است که برعلاوه ماسترپلان شهری، ماسترپلان فرهنگی نیز دارد. این ماسترپلان فرهنگی، 14 سال قبل در سال ۲۰۰۷ میلادی، از سوی سازمان آموزشی و فرهنگی ملل متحد «یونسکو» به همکاری دولت افغانستان تهیه شده است. در کنار ثبت هشت اثر مهم تاریخی بامیان زیر عنوان آثار معروض به خطر در سازمان یونسکو، بخش‌هایی از وادی بامیان که شامل ساحات باستانی و سبز می‌شود به منظور حفاظت و حراست بیشتر نقطه‌گذاری و در قالب ماسترپلان فرهنگی مشخص شده است. براساس این پلان، هیچ‌کس حق ساخت و ساز در مناطق ممنوعه را ندارند. اداره محلی بامیان نیز مکلفیت دارد که ماسترپلان فرهنگی را تطبیق کند.